دسته‌بندی کشتی‌های فله بر

تعريف

کشتی فله بر به کشتی حمل باری گفته می‌شود که برای حمل بارها و محموله‌های بسته بندی نشده مثل گندم، ذغال سنگ انواع محصولات معدنی و سیمان در خنهای خود که برای حمل این نوع کالاها طراحی شده‌اند به کارگیری می‌شود.

استفاده از این نوع کشتی‌ها از سال 1852 آغاز شده و با توجه به گستره کالاهای قابل حمل، تولید و به کارگیری این نوع کشتیها به صورت روز افزون بوده به طوری که هم اکنون بیش از 20 درصد از کشتی های باری جهان را کشتی های فله بر تشکیل می‌دهند. فله بر بودن این کشتی ها به معنای آن نیست که قادر به حمل کالاهای بسته بندی شده نیستند بلکه این نوع کشتیها برای حمل کالاهای غیر فله مناسب سازی شده اند.

تعریف دیگری که برای کشتیهای فله بر قابل ارائه است به این صورت است: کشتی هایی که به صورت تک عرشه، با خنهای منفرد یا مزدوج ساخته شده و برای حمل کالای فله خشک به کارگیری می‌شود.

تاکید بر خشک بودن کالا در این تعریف برای این است که با کشتی های حمل کالاهای فله-مایع تفاوت قائل شود.

دسته بندی کشتی‌های فله بر برحسب حجم بارگیری

مینی فله بر

کشتی‌های سایز مینی فله بر کشتی هایی هستند که محموله های از 1000 تا 10000 تن را حمل می‌نمایند. این کشتی ها معمولا در رودخانه ها و آبراه های داخلی تردد می‌کنند با این وجود امکان تردد بین المللی در مسیرهای کوتاه را نیز دارا هستند.

بسته به ظرفیت، ابعاد این کشتی ها متفاوت می باشد به طوری که طول آنها از 100 الی 130 متر و درفت آنها کمتر از 10 متر می‌باشد.

تعداد خن های این نوع از کشتی ها از 3 عدد تجاوز نمی‌کند.

کشتی های فله بر کوچک

سایز این نوع کشتی ها اندکی بیشتر از کشتی های مینی می‌باشد به طوری که می‌توانند محموله های 10،000 تن الی 15000 تن را حمل نمایند.

در واقع کشتی های کوچک و مینی دو دسته جداگانه از یکدیگر نیستند بلکه در یک دسته قراردارند اما به جهت تاکید بر اهمیت آنها به طور جداگانه بیان شده اند. همانطور که گفته شد این کشتی‌ها برای حمل در آبراه های داخلی و همچنین مسیرهای بین المللی کوتاه به کارگیری می‌شوند و به همین دلیل برای تردد بین کشورهای اروپایی بسیار مناسب بوده و از این جهت اهمیت ویژه دارند.

کشتی های Handy

این دسته از کشتی ها مشتمل بر دو گروه هستند. گروه کشتی های کوچک تر Handysize و کشتی های بزرگترHandy Max نام دارند. کشتی های Handysize برای حمل محموله های  15000 الی 40،000 تن مناسب بوده و کشتی های Handymax جهت حمل محموله های 40،000 الی 50،000 تن کاربرد دارند.

کشتی های سایز Handy  به دلیل ابعاد مناسب، در اغلب بندرهای تجاری به ویژه بنادر موجود در خاورمیانه و شمال آفریقا و نیز بنادرحوزه دریای مدیترانه و دریای سیاه قابلیت پهلوگیری و بارگیری یا تخلیه بار دارند برای همین درخواست برای این نوع کشتی ها در این مناطق، اغلب بیشتر است.

در تصویر زیر ابعاد کشتی های Handy  آورده شده اند:

کشتی های Supramax

کشتی های سوپرامکس جزو کشتی های سایز بزرگ محسوب می‌شوند. این کشتی ها قابلیت حمل محمولها های 50 هزار الی 60 هزار تن را دارند. به تناسب نوع کالا، برای مسیرهای نسبتا طولانی – از خاورمیانه تا چین یا از مدیترانه به هند و چین- و به جهت کاهش هزینه حمل بهتر است به جای استفاده از کشتی های Handy Max از کشتی های Supramax استفاده شود. به عنوان مثال اگر کشتی جهت حمل فسفات کرایه شده باشد، مقدار 50 الی 60 هزار تن برای مصرف کارخانه های کودسازی و اسیدفسفریک سازی بزرگ یا مصرف چند کارخانه کوچک به مدت یکماه مناسب است. فرصت یکماهه جهت تولید و بارگیری محموله بعدی مناسب بوده و با این کار هزینه حمل و در نتیجه هزینه مواد اولیه تمام شده برای تولیدکنندگان کاهش می‌یابد.

در حال حاضر بنادر بیروت و طرابلس در لبنان، بندر العقبة اردن و برخی از بنادر مصر در دریای سرخ قابلیت بارگیری و تخلیه کشتی های Supramax را دارند.

کشتی های Panamax

کشتی‌های پانامکس بزرگترین کشتی هایی هستند که می‌توانند از کانال پاناما عبور کنند و کشتی های بزرگتر از این نمی توانند از این کانال عبور کنند. کشتی های پانامکس برای حمل محموله های 60 الی 80 هزارتنی بسیار مناسب می‌باشند. ارسال محموله از خاورمیانه به مسیرهای دور مثل کشورهای آمریکای جنوبی و استرالیا و ژاپن با کشتی های کوچکتر از پانامکس صرفه اقتصادی بسیار کمی داشته یا می‌توان گفت که به صرفه نیست.

آیا توان حمل محموله های بزرگ برای یک کشتی مزیت محسوب می‌شود؟

در عین حال که ظاهر ساده‌ای دارد اما جواب دادن به این سوال به این راحتی نیست. نوع کالای مورد نظر، میزان مصرف و درخواست در مقصد، فاصله مقصد از مبدأ، امکان ترانزیت کالا به کشورهای مجاور در مقصد، امکان پهلوگیری در بنادر کشور مقصر، نوع آبراه‌هایی که کشتی باید از آنها عبور کند، شرایط امنیتی منطقه کشور مبدأ و مقصد و بسیاری عوامل دیگر در انتخاب نوع کشتی مناسب موثر هستند و تنها قیمت حمل نیست که بر انتخاب کشتی مورد نیاز موثر باشد.

با این وجود همانطور که واضح است مشخصات بنادر مبدأ و مقصد و حجم محموله مورد نظر جهت ارسال، موثرترین عوامل در انتخاب کشتی مناسب، در شرایط وجود ایمنی و عمیق بودن آبراه ها در مسیر، می‌باشند.

به عنوان مثال جهت ارسال کالای استراتژیکی مثل گندم که مصرف بسیار بالایی دارد، در شرایط عادی و وجود آبراه های عمیق، استفاده از کشتی های بزرگ برای مسیرهای طولانی بسیار مناسب تر است. اما با جهت ارسال محمولهایی با مصرف مشخص و محدود از خاک فسفات بین خاورمیانه، دریای مدیترانه و اروپا، استفاده از کشتی های بزرگتر از Handy خیلی کمک کننده و به صرفه نیست.

کشتی‌های Capsize

کشتی های Capsize کشتی های بزرگی هستند که تعداد محدودی از بنادر در جهان امکان پهلودهی به آنها را دارند. این کشتی ها می توانند محموله های زیر 125 هزار تن را بارگیری نمایند و از این رو پهلودهی به این غولهای دریایی برای هر بندر میسر نیست. معمولا برای حمل فسفات از اینگونه کشتی ها استفاده نمی‌شود.

کشتی های بزرگتر از Capsize کشتی های بسیار بزرگی هستند که مصارف بسیار خاص مثل انتقال سنگ آهن دارند.

تصویر زیر بزرگی نسبی کشتی های فله بر را نشان می‌دهد.